ráð

458

rad

2) plan, forehavende, handling, þá es í r-i Hyndl 42, svá fara rgð HolmgB 8, hugr fylgir því r-i £SA 6, 69, rgð ok reiðiorð stóðusk Stúfr 3, Skjalfar róð Yt 10, dvelja rgð Am 65, gjalda r-a e-s Grip 33, eyma r. við e-n, vise sig mild mod en, Arn 6, 8, rík rgð Eyv Lv 9, ilt r. yWérZ / 64, //ös 7, kold rgð K^/ 3/, Ijót rgð Lil 48, hætt r. //ös 6, hgfugt r. órettis 8, hvert r. ^4r6/

10.   — 3) myndighed, rådighed, bestemmelse, r. fyr hjarli Ód 19, eiga r. alls Lil 12, eiga ráö sem faðir, om fadermyndigheden over en datter, Alv 4, teljask i r-um e-rrar Alv 5; at stillis r-i, vilje, pjóð A 4, 13, at sínu, þínu r-i Korm Lv 40, Sturl 3, 9 jfr 3, 19, at visa r-i Harkv 17, at fira r-i Oddrgr 14. — 4) udvej, hyggja at r-um Sigsk 48, Am 11, séa annat r. Am 70, hvat er til r-a Lil 21, leita r-s G Súrs 20. — 5) hvad der er rådeligt, kvað eigi r. at skynda undan Jorns 40. — 6) stilling, kår, r. grams hófsk Hl 22 a, ratar r. Sigurðar Grip 36, Hgva r-s at fregna Hávm 109, hyggja vel r-i e-s B breiðv 4, prøngva r-i e-s Arn 2, 7, una r-i Qrv IV 3; især om giftermål, i pi. unna e-m góðra r-a Grip 45, fyrmuna e-m góðra r-a Brot 3, rod lukusk, her om ægteskabs indgåelse, Hfr 1, 5. — 7) rgð ok regin, de rådende og styrende magter', Hák 18. Jfr ást-, dag-, for-, land-, meðal-, mektar-, morð-, mun-, ó-, ógnar-, svika-, tål-, umb-.

ráða, (réð, ráöinn), 1) råde, give råd, Fáfn 20, r. e-m ráð Hárb 53, r. e-m e-t Sigrdr 22 o. s. v., Akv 6, Vafpr 1, Sigv

11,  11, ráð es pér r-it, råd er der givet af dig, Fáfn 21; i denne betydning synes medium også at være brugt, róðumk þér Loddfáfnir Hávm 112 o. s. v., hvor formen næppe kan antages at være sammensat af rgðum-ek (jfr Jpork, Arkiv VIII, 36; se også Bugge, Studier I 327). — 2) rådslå, r. of e-t pry 14, Bdr 1, r. umb við sik Fáfn 33. — 3) om den af en overvejelse udsprungne handling, udrette, udføre, bestemme, meguð r. gótt Sigv 13, 6, r. stort GOdds 7, Stúfr 6, r. jafnstórt Mark 1, 14, illa rézk Atla Am 2, r. til hefnða Sigsk 22, r. til saka, yppe strid, Sigsk 34„ r. til styrjar psvart, jfr Refr 3, 2, mun ráðit til gamans, vil det blive til, føre til, glæde, Grip 44, r. til bana e-s Grip 51, svá es nú ráðit Am 29, es hofðuð áðr ráðit Am 43, es hinn of réði, ° som den anden bestemte, Am 7; medium, rézk at sofna Rp 5. 19, jfr r-ask geyja Am 25, yfir róðumk ganga Am 80; hertil kan også henføres: ekki at réðusk, de sluttede sig ikke dertil, Am 48; ráðinn dauði Hróm 2, hQfum ráðit vel báðir, vi har bægge fattet en god beslutning, Sigv 13, 3; ráðinn emk at . ., jeg er besluttet på, Katr 48; r. margra manna morö G Surs 7, at ráðnu, ifølge det bestemte, tilvisse, Hfr Lv 23. — 4) råde, have myndighed over, styre, være (kommen) i besiddelse, abs., létk r. goð Steinarr 1, r.

fyr hond e-s Rdr 11, þit munuð r. Lil 14, ef skal einn r. Harkv 6; — med dativ, r. vingjgfum EU 1, r. eiðum, bestemme edernes aflæggelse, pjóðA 1, 5, r. féi Fåfn 10, r. féi ok fjor vi Fåfn 26, r. fjorvi e-s Vell 13, r. (hofði sínu) Eg Lv 26, r. hgfði e-s Nj 21, r. svefni e-s Sigrdr 28, lgturn pvi parfar r. Sigsk 44, ek því ræð, jeg er mand for, jeg volder, Lok 28, þú því rétt Fáfn 26, réðk því illa porm 2, 2, nornir réðu því TorfE (v. L), Sturl 3, 7, veðr ræðr akri Hávm 88, r. hafnýra, besidde, nå ud til (Singastenen), Húsdr 2; hugr ræðr holfum sigri, den halve sejr beror på modet, pjóðA 3, 23, r. sigri H Hj 39, Gldr 5, TorfE 2, Rst 3, r. gagni ESk 6, 32, r. hringum HHj 6. 11, r. golli Reg 9, Fåfn 34, r. Rinar malmi Sigsk 16, r. eign ok auðsolum Fj 7. 8, r. búum Rþ 38, r. byggðum ploft 3, 2, r. sessa kostum i sal Gri 14, r. hofum ok hgrgum Vafpr 38, jfr Gri 16, r. arfi HHj 11, r. ollu Vsp 65, Brot 8, Am 73, r. engu, råde over intet, have ingen betydning, Hyndl 50, r. fou Mhkv 13, r. færa Vell 4, r. landi, Karlevi (r. landi i Danmorku), Gri 2, r. foldu ok pegnum Grip 1, r. víðri grund ok Vestmari Yt 35, r. láði ESk 6, 14, r. pvi veldi Mark 1, 23, r. folki Sigsk 18, r. lýð ólítt, strængt, Ód 10, r. Ormi, styre, besidde, Hfr 3, 18, r. stóli Rst 2, r. kjólum Harkv 5, r. feldum o. s. v. Harkv 19; r. rauðum manni porm 2, 24, r. snoru (mildu) hjarta ESk 11, 8, Kolb 2, 6, °jfr Leið 42, r. aldri, leve, Ingj 2, 6, r. nafni, have det og det navn, Gunnl Lv 8, r. lofi Eg Lv 12, Sturl 2, 1, r. dýrö Arn 6, 18, Kristr ræðr krapti ESk 6, 4. — 5) råde for, være ophavsmand til, r. falli Manver ja Bkrepp 7, r. morði Hfr 2, 8, r. dauða Sigv 12, 20, r. Hnikars veöri Svert 2, r. skjótgoru kvæði SnH 2, 5, r. lýti Oddrgr 23, abs., gramr réð pjóðA 3, 20, réð með oss Leið 43; — med præp. fyr, r. fyr liði Jóms 9, r. fyr féi GSiírs 24; part. aet., ráðandi, styrer, rýnendr né ráðendr Akv 9; med gen. lands r. Ótt 2, 16, ESk 3, 5, r. þorps Ragn XI I, r. liðs Nj 24, r. vinds, gud, EGils 2, II, r. manndáða pjóðA 3, 13. — 6) med præp. til, ved sin handling at skaffe sig noget, r. snarr til fengjar Rv 26, r. sér til himinrikis ploft 3, 4. — 7) foretage sig, med præpp., r. á kaf, kaste sig i søen, Jorns 36, r. eptir e-m, begive sig afsted for at hænte, Rst 28, r. til auðar, blive til rigdom, Graf 11, r-ask nær, nærme sig hinanden, om to fjender, Arn 5, 20. — 8) skaffe, r. e-m ró Lok 55, r. e-m unað Orm 2, 1. — 9) forråde, ved sine råd volde ens død, (jfr ráðbani), ræsir vas ráðinn frá láði BjH 2, (Einarr) mun r. oss ór landi Hharð 12; Reginn mik réð o. s. v. Fåfn 22, es hann ráðinn hefr Fåfn 37, ráðinn est Gunnarr Akv 15, þengill réð búandmann, om David og Urias, Has 48, sinn fgður ráðinn verða Krm 27, segja pórketil ráðinn GSúrs 21,