þjóð

641

þjórh

þ-ir fregna GDropl 4, jfr Hókr 7, þ-ir jof-urs Vell 6, es þ-ir skuíu í dótna fara Sigrdr 12, írskar þ-ir, irske mænd, Gráf 2, kumrskar þ-ir Hfr 2, 9, rjóða blóði þ-um Gráf 7, rcjð ramrar þ-ar, om konger, Eyv Lv 9, skili þ-ir minn vilja Lil 98, þótt þ-ir kynni minni þakkir porm 1, 3; þat hefr þ. at minnum Jóms 20, þ. helt fast á logum, her betyder dog þ. måske 'folket', Sigv 11, 4, þ. veit h&nn ESk 6, 7, p. muna bíöa betra konung ESk 6, 14, kvæði kunn þ. — þjóðkunn, almindelig kendte, Ht 69, þ. uggði sér reiði Sigv

1, 1; i kenninger, for 'fremragende mand': þ-ar sessi Hfr 3, 2; — for gud, yngvi p-ar Has 7; — þ-a sinni — þjóð, folk i alm., St 18; p. mána stéttar, engle, helgener, Mgr 26, f]Qru þ., jætter,_ pdr 11. — 3) skare, þríar þ-ir Mogþrasis meyja Vafpr 49. — Jfr al-, goð-,° Got-, nes-, ó-, sal-, sigr-, suðr-, ur-, ver-, yr-.

þjóðann, m, konge, fyrste (af þjóö, ligesom dróttinn af drótt), pal IV hh 2, Herv V 5, þ-s barn Hávm 15, þ-s sonr Akv 21, p-s synir Gautr II 22, p-s mogr Hsv 143, þ-s kona Håvm 146, þ-s rekkar Gudr I 19, gáa þings né þ-s máls (p-s er sikkert her den rette læsemåde, urigtigt Arkiv 1 22 f), Håvm 114, þ-s lið Merl II 81, sœkja þ-an, besøge kongen, o: Skt Olafs skrin (ved rettelse), ploft 3, 8, gotna þ. Akv 20, þ-s vinr Arbj 11.

þjóðglaðr, ad), overmåde glad, Frp 1 18.

þjóðgóðr, adj, overmåde god, dygtig, om Hógne, Am 65.

þjóSkonungr, m, folke-konge, konge over et helt folk (tildels måske modsat sækonungr; jfr forklaringen SnE I 454), Yt 30, Grip 1 (og oftere), Sigsk 35, Akv 43, Hamd 4, Sigv 5, 6. 12, 14. 13, 10. 30, porm 2, 11, ploft 3, 2, Am 3, 2, ESk 1,

2. 6, 11 (ved tmesis adskilt), lv 46, Balti 2, Merl II 58, Ht 97, Sturl 7, 2; ferð þ-s Gldr 7, reiði þ-s Sigv 2, 2, p. élgrundar, gud, Ing] 2, 5. — jfr yfir-.

þjóðkunnr, ad), almindelig kendt, ntr. þ-t, þat mundi þ-t vesa Sigsk 37.

þjóSland, n, 'folke-land', land med en þjóð, helt folk (modsætning til mindre helheder som øer og lign.), Ótt 2, 6, Rst 10.

þjóðleiðr, adj, meget léd, forhadt, Guðr 1 24.

þjóðlygi, /, folke-lögn, lögn som spredes blandt hele folket, Arbj 1. Jfr Arkiv XIX, 117 f.

þjóðloð, /, god indbydelse, þorf þerru ok þ-ar Hávm 4.

Þjóðmarr, m, sagnperson, Guðr III 3.

þjóðmærr, adj, navnkundig, blandt folk, om Menglad, Fj 35.

Þjóðnuma, /, elvenavn (egl 'som sluger folk', der vil over den), Gri 28, pul IV v 5.

þjóðnýtr, adj, overmåde nyttig, ESk 6, 49, porgHgll, lv 36.

þjóðnær, adv, overmåde nærved, tæt ved, Gautr II 1.

Þjóðolfr, m, skjalden Tjodolf Amors-son, SnH 2, 9.

Pjóðrekr, m, sagnkonge, Guðr III 2. 5. Jfr Þjórekr.

PjoSrørir, m, dværg, es gól p. dvergr fyr Dellings durum Håvm 160 (egl 'folke-rejseren'P).

þjóðskjgldungr, m, hovedkonge (jfr þjóðkonungr), Ótt 2, 19.

þjóðsterkr, adj, meget stærk, þ-k stgng Ht 33.

þjóðtrgð, /, hovedvej, Glamma þ., havet, Leid 16; jfr hrafn.

Pjóðvara, f, en af Menglads tærner (hds -varta), Ej 38.

þjóðvel, adv, overmåde godt, skemta þinni þ. konu Bjhit 2, 4.

Þjóðvitnir, m, 'hoved-ulv', kan næppe være andet en Fenre; þ-is Grí 21, bör snarest henføres til flóð, hvorved elven, som flyder ud af ulvens gab, Vón, betegnes.

þjóð<), /, hoved-elv (þat heita þ-ár, er svá eru stórar at flotrennar eru o. s. v., Landsl. VII 47), Gróg 8, Korm Lv 18, pdr 5; hræs þ-ár, blodströmme, Ht 7.

þjófr, m, tyv, røver, at þ-ar né leiki Håvm 131, hrossa þ-ar Hárb 8 (måske bedre som ét ord), þ. féar Anon (XI) Lv 13, láta þ-f permlask handa Sigv

12, 5; Mark 1, 8, PI 13, Od 16, om røveren på korset, Has 22, víss þ. Gullásp 2, prúöar þ., jætte(n Hrungnir?), Rdr 1; þ-a rýrir Sigv 3, 20, þ-s veltir Sigv 11,

13. — Jfr Al-, angr-, Ey-, Frið-, Geir-, girði-, Hel-, Her-, Hross-, hús-, mein-, Val-, verk-, vin-.

þjóknappar, m. pl, arsballer, Anon (XIII) B 12.

Þjólarnes, n, ved Gudenåen (nes pjólar), Grani 2.

þjóna, (-aða, -at), være tjæner (þjónn), tjæne, p. Kristi, tjæne, dyrke, K-, Hfr Lv 7, jfr Lil 37. 80; p. dgðum, lægge vind pd, Líkn 45; part. þ-andi, — þjónn, þ. himna mildings, om biskop Gudmund, E Gils 3, 20; — med acc, hvat hverr þ-ar, hvad enhver udretter, Gd 4.

þjónan, /, tjænen, guös þ., gudsdyrkelse, præstetjæneste, SnE II 246.

þjónari, m, tjæner (ungt ord), p. drottins, biskop, Gd 19.

þjónn, m, tjæner, pul IV j 10, Sigsk 67. 70, Eg Lv 5, Lil 87, Has 10, p-n gerik pann at sveini SnH 2, 9, p. aldar mildings, præst, ESk 6, 58, — þion Háv 5 er urigtigt. — Jfr mål-.

þjónosta, f, tjæneste, især om det sidste sakramente, náa þ-u Sól 60.

þjónustumær, /, tjænestepige, Gát 1 (—■ perna, tærne, fuglen).

Pjórekr, m, isl. hövding (10. årh.), Hav 7 (— pjóðrekr).

þjórhlutr, m, del, stykke, af en okse,